ZEUS SUNAĞI
Bergama zeus sunağının yerinde bugün
sadece temelleri vardır.bilindiği üzere ıı.abdülhamit zamanında sanat yapılarına
bağnazlık nedeni ile bu ünlü sunak almanlar (carl Humann) tarafından Berlin'e
götürülmüştür.Düzenli bir şekilde kesilerek ambalajlanan sunak Dikili limanından
gemilere yüklenmiştir.Daha sonra sunak ile ilgili kazılarda bulunan süsleme ve
frizlerde götürülerek berlinde <Bergama müzesi> dedikleri yerde restore
edilmiştir.
II. Eumenes zamanında Galatlara karşı kazanılan yenginin anısına dikilen anıt Zeus
ve Athenaya adanmıştır. Planı kare biçiminde olan bu anıtın,
beş basamaklı bir podium üzerinde ve iki katlı olarak yapılışını anımsatmak
isteriz. Alt katın içi masiftir. Dış yüzü ise tanrılarla gigantların savaşını
betimlemektedir. Yüksek kabartma olarak yapılan bu betimleminin uzunluğıı 120 metre,
eni 2.30metredir. Zeus sunağının bu frizi dev boyda 118 kabartmadan oluşmaktadır. Bu
kabartmaların her birinde Olympos tanrıları ile gigantlar arasındaki savaş
canlandırılır. Gigant denilen devler aslan ya da boğa kafalı ve yılan kuyruklu
azmanlardır. Olympos tanrılarından Zeus, Athena, Leto, Apollon, Artemis, Dione, Otos,
Alkyoneus, Porphyrion ve daha adları bilinmeyen başkaları görülür (814).
Kabartmalarda devlerin, tanrıların giicü altında ezildikleri, gövdeleri paramparça
edilip korkunç acılar içinde kıvrandıkları an canlandırılmıştır Bergama'ya
özgü patetik üslupta işlenmiş olan bu kabartmalar Hellenistik sanatının en
görkemli yapıtlarındandır. Friz üzerindeki tanrı kabartmalarında çok ince ve
yumuşak verilişe karşılık, canavarlar sert ve kaba olarak tam bir zıt görünümle
canlandırılmıştır.Tüm kabartmalarda birlik ve uyum görülmesine karşın tek bir
sanatçı tarafından yapılmadığı da anlaşılmaktadır. Oyma adlar arasında
Dionyades, Menekrates, Melanippos, Orestes, Theorrhetos gibi heykeltraşların okunması
da bunu kanıtlıyor. Bunların tümü de Bergama'lıdır.
Bu ünlü Altarın bir frizi daha vardır ki ona küçük friz denmektedir ve Bergama'nın
kahramanı Telephos adına oyulmuştur. Yapının içi duvarına rastlar. Adı geçen ve
120 metre boyunda olan frizin 80 metresi bulunmuştur. Yapının ise kare biçiminde olup
orta boş1ukta kare bir avlu ortaya çıkmaktadır.Athena Tapınağından 100 yıl sonra
yapılmış olmasına ve 25 metre daha aşağıya düşmesine karşın iki yapı arasında
bir ilişki görünmektedir. Sunak bağımsız bir yapı izlenimini vermektedir. Athena
Tapınağı da sunak avlusunun içinde yer almaktadır. Kutsal alana girişte ilk olarak
sunağın doğusundaki Zeus ve Athena kabartmaları grubu görülür. Frizin bu
tarafında, güneşin doğuşuyla ilgili ışık tanrıları Apollon, Artemis ve Leto
verilmiştir, karanlık kuzeyde ise Orion, yazgı tanrıçaları Moira'lar ve gece
tanrıçası betimlemeleri vardır, güneyde ise şafak, güneş tanrısı Helios, batıda
denizle ilgili deniz tanrısı ailesi Akeonos, Amfitrite, Nereus ve Tritan yer alır.
Bergama Sunagının bu kabartma sıralanışı Hellenistik heykeltraşlığın büyük
gücünü ortaya koyar. Bu ünlü Sunağın kurban masası yapının ortasına düşen
kare avlunun içinde yer aldığı bilinmektedir. Çepeçevre galerilerin uzantısınca yer
alan taş bankın heykellerle süslü olduğu görülmektedir.
 |
 |
 |
| zeus doğu kenarı
frizleri |
Merdiven kuzey kenarı |
Kenar frizleri:tanrıça |
814 - Azra Erhat, IAiloloj) Sözlıiğü, s. 148.
B15 - Celal Esat Arseven, Sanat Ansfklopedisi, c. I, s, 210.
|
