BERGAMA TARİHİ ESERLERİ

ASKLEPIOS Antik Grek mitolojisinde hasta insanlara şifa dağıtan,hekimliğin ve tıp biliminin tanrısıydı.Apolion oğlu Asklepiosu yarı at yarı insan olan Khiron'a emanet etti.Khiron ona okuma, yazma ve önemli hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların formüllerini öğretti.Asklepios un ünü kısa sürede yayıldı.Asklepios ölüleri de diriltiyordu.Zeus buna kızdığı için Asklepiosu öldürttü.Yunanlılar asklepiosun adını yaşatmak amacı ile aynı isimle sağlık merkezleri yaptılar.Allianoi de bunlardan biri.

Topraklarından 45 derece kükürtlü su çıkan şifa merkezi Atlianoi, bu özelliğiyle dünyanın
dört merkezinden biri.Pergamon Krallığı'nın sayfiye yeri olan bölge,yıllarca Hydroterapi
(suyla tedavi) merkezi olarak hizmet vermiş.

Yortantı Baraji'nın yapım aşamasında antik değeri anlaşılan bölgede hızlandırılan kazı çalışmaları esnasında, bölgenin Helenistik Çağ'da kurulduğu ve en parlak dönemini Roma
İmparatorluğu Hadrian'la yaşadığım ortaya koydu, işte o
zaman da kentin sağlık merkezi Asklepionlar'dan biri olduğu anlaşılmış. Allianoi'de Hadrian döneminde Anadolu'daki pek çok kent gibi büyük bir bayındırlık hareketi yaşanmış ve gösterişli bir Asklepieion haline dönüştürülmüş.Kazılar sayesinde Bergama, ikinci
bir sağlık merkezine kavuşmanın dışında arkeleoji alanında bölgenin ve Türkiye'nin önemini daha da artıran Asklepieion kültürünün Anadolu'da yaygın olduğunu da kanıtladı.Allianoi'nin MS 11.yüzyılın sonuna kadar Bakırçay havzasında önemli bir sağlık yurdu
olarak kullanıldığı ve Bergama Asklepieionu'nda yapılan psikoterapi tedavi merkezinden farklı olarak burada daha çok 'hydroterapi' uygulandığı yönündeki görüşler de güçlendi.
Batı Anadolu'nun «n «nemli termal kaynaklarından biri olduğu için toprak altındaki sayışız değerli eserle birlikte günümüze kadar ulaşmayı başaran Allianoi'yi su baskınlarından kurtarmak elimizde.

Allianoi kurtulabilir

Allianoi'yi sular altında bırakacak olan Yortanlı Barajı'nın gönderilen ödenekle ancak 5 yılda biteceği bildirilirken, baraj inşaatının durdurulması istendi."Ege'nin Zeugma" sı olarak anılan Allianoi Antik Kenti'ni sular altında bırakacak

Yortanlı Sulama Barajı'nın, her yıl 1.5 trilyon lira ödenek gönderilmesi halinde ancak 5 yılda tamamlanacağı öğrenildi. Böylece Allianoi kentinin kurtulması için en az 5 yıl süre olduğu belirtildi. İzmir Baro Başkanı Çetin Turan da baraj inşaatının hemen durdurulmasını istedi.Ödenek yetersizliğinden gövdesinde ot biten, devletin enflasyonla mücadele programı yüzünden de az ödenek gönderilen baraj için 1999 yılında 300 milyar lira, 2000 yılında ise 500 milyar lira ödenek gönderildi. Gerçekleştiğinde 2 hektar başına 1.4 milyar liralık gelir artışı sağlayacak ve 67 milyon metreküp su hacmine sahip olacak

Yortanlı Baraj, Bakırçay Kınık sulama projesi içinde yer alıyor. Toplam Proje tutarı 18 trilyon lira olan ve 1998'de yaşanan taşkında zarar gören barajın bugüne kadar yüzde 60'ı tamamlandı. Proje öncesi Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ve DSİ Genel Müdrürlüğü arasındaki protokolle baraj ödeneğinin yüzde 25'nin baraj gölü altında kalacak eski eserleri kurtarma kazısına ayrılması yüzünden de gelecek ödenek bölünüyor.

Su tutar hale gelebilmesi için 6 trilyon liraya ihtiyaç duyulan Yortanlı Barajı'nın bu ödeneğin tamamı gönderildiğinde ancak bir yılda teknik kısımların tamamlanacağı ve geriye 500 milyar lira tutarında ince işlerinin kalacağı öğrenildi. Her yıl 1.5 trilyon ödenek gönderilmesi halinde de baraj ancak 5 yılda tamamlanabiliyor. Yortanlı ve Çaltıkoru barajları, Kınık sol ve sağ sahil sulamasını kapsayan Bakırçay-Kınık projesinin bedeli 101.3 trilyon lira. Ancak 1999 yılı sonuna kadar proje için 13.5 trilyon lira harcandı. 2000 yılında tüm projeye 1.8 trilyon lira ödenek gönderildi. Iğdır Valisi olan Dr. Mustafa Tamer'in de vali yardımcılığı döneminde 2 trilyon ek ödenek talebinde bulunduğu Yortanlı'ya bu sene için ek ödenek de gönderilmedi.

12 yıldır kazılıyor

Yortanlı Baraj gölü alanında kalan eski eserleri kurtarma çalışmaları Bergama Müze Müdürü Ahmet Yaraş'ın başkanlığındaki bir ekip tarafından sürdürülürken, İzmir Baro Başkanı Çetin Turan da baraj inşaatının hemen durdurulmasını yoksa yeni bir Zeugma dramının da bu bölgede yaratıldığını söyledi.
Bergama'nın yaklaşık 23 kilometre doğusunda Bergama-İvrindi karayolunun üzerinde yapılan kazı çalışmalarıyla ortaya çıkarılan Allianoi antik yerleşmesi M.Ö 1 .yüzyılda Paşa Ilıcası ve çevresinde kurulmuş. 1998-99 yılı kazıları sonucunda Helenistik Çağ, mimari, buluntularının yanı sıra özellikle M.S 2.yüzyıla ait pek çok arkeolojik eser ele geçirildi. Ayrıca kazılarda; çok sayıda heykeltraşlık eser, metal eserler, çanak çömlek, kandiller, kemik objeler, çok sayıda üzeri işlemeli cam eser, 1500 civarında altın, gümüş ve bronz sikke, en son olarak da 2. yüzyıl Roma döneminden kalma bir metre 60 santim uzunluğunda kırılmamış olduğu için büyük önem taşıyan mermer Afrodit heykeli bulundu.

Bölgenin Zeugma kadar şansız olmadığını vurgulayan Müze Müdürü Yaraş, bir set yapıldığı takdirde bölgenin antik çağdaki gibi sayfiye yeri olabileceğini söyledi. Allianoi kentinin yaklaşık 50 bin metrekarelik alana yayıldığını tahmin ettiklerini belirten Yaraş, bölgenin kurtarılabileceğini söyledi. Konuyla ilgili bugün İstanbul'da düzenlenecek olan "Barajlar altında kalan tarihi yerler" konulu sempozyuma katılacağını belirten Yaraş şunları söyledi:"Mimarlar Odası'nın, arkeologların katılacağı bu sempozyumda Yortanlı kazıları ile Zeugma ele alınacak. Yortanlı konusunda ben bilgi vereceğim. Biz şu anda küçük bir alanda restorasyon yapıyoruz. Ancak yıllardır sürdürülen kazılar sonrası artık tam bir kent görünümü ortaya çıktı. Mozaikler ve üst yapılar gün ışığında. Philip Morris şirketinin sponsorluğunda kazılarımız sürüyor. Eğer kentin önüne bir set çekilebilirse Allianoi kurtulur."

Bu güne kadar kazıda çıkanlar

Afrodit heykeli,iki asklepios başı,torsolsr,termal havuzlar,heykeltraşlık parçalar,dükkanlar,çeşme,şarap imalathanesi,seramik fırınları,antik kaideler.

(Müjde TEZEL)